Natuurlijk is het niet alleen maar lang leve de lol op school (heey, dat rijmt!)
dus moeten we ook werkstukken maken, oké, dat kan ook leuk zijn, als je maar een leuk onderwerp kiest!
In deze post vind je een werkstuk van vorig jaar. Deze moest ik maken voor aardrijkskunde.
In de uitgeprinte en ingeleverde versie staan nog plaatjes, maar dat zijn allemaal privé plaatjes dus die staan niet online...
Het ontstaan
Het
ontstaan van vulkanen kan op verschillende manieren gebeuren:
1.
Divergentie
2.
Convergentie
3.
Een Hotspot
1)
Platen bewegen van elkaar af. Als dit gebeurt, ontstaat er een spleet in het
aardoppervlak.
Hierdoor
ontstaat er de mogelijkheid dat magma omhoog komt en ontsnapt uit de mantel, de
magma vult de breuk op en zo ontstaat er een vulkaan. Als de platen dan nog
verder uit elkaar bewegen, ontstaat er een spleet in de vulkaan; het proces
gaat zo door en er ontstaan steeds weer nieuwe vulkanen. Na een tijdsbestek van
miljoenen jaren ontstaat er met dit
proces een nieuwe bergketen.
2)
Platen bewegen naar elkaar toe: ze botsen. De ene plaat duwt de andere naar
beneden, waar hij in gesmolten gesteente beland. Op het moment dat de plaat het
gesteente raakt smelt hij en ontstaat er magma. De magma stijgt op naar het
aardoppervlak en barst dan uit als een vulkaan. Deze vorm van vulkanisme is erg
hevig. Dit komt omdat de magma eerst door de aardkorst heen moet breken.
Hierdoor ontstaan er hevige erupties, maar ook aardbevingen.
3)
Bij een hotspot is de aardkorst erg dun; meestal onder een oceanische plaat,
maar het kan ook op een continentale plaat gebeuren. Onder de aardkorst vind
een hele grote opslag met magma plaats. Als de magma omhoog komt, ontstaat er
een eiland. De hotspot blijft altijd op zijn plek maar de aardkorst beweegt, op
een tijdsbestek van miljoenen jaren ontstaat er dus een rij met vulkanen.
Een voorbeeld van een hotspot vulkaan(eiland)
is Hawaï en de vulkaan van Yellowstone Park.
Gebieden
Meestal
kun je vulkanen vinden waar ook aardbevingen ontstaan, bij tektonische platen.
Hoewel
vulkanen overal voor kunnen komen, komen ze vooral voor op de randen van
tektonische platen, waar veel aardebevingen voorkomen en rondom mid-oceanische
ruggen.
Met
name rondom de Grote Oceaan is de concentratie bekend: de ring van vuur. De
meeste vulkanen komen voor in Japan, De Filippijnen, Indonesië, Kamtsjatka, de
west kust van Amerika en de Koerilen en daarmee is de Ring van Vuur compleet. Indonesië
heeft de meeste vulkanen: meer dan 400, daarvan zijn er nog 129 actief. Verder
komen vulkanen veel in de buurt van hotspots, zoals eerder genoemd Hawaï en
bijvoorbeeld de Canarische Eilanden. Ook komen vulkanen veel voor bij de Stille
Oceaan.
Kenmerken
Een
vulkaanuitbarsting voorspellen is lastig, maar je kunt wel zien wanneer de
vulkaan weer uit zijn slaap ontwaakt.
Zwavel:
Als
de vulkaan ontwaakt ontstaat er niet alleen gesmolten gesteente (magma), maar
borrelen er ook allerlei gassen op. Onder andere dus ook zwavel, dit is een
stinkend soort gas: hoe meer zwavel, hoe meer kans op een uitbarsting.
Kleine aardbevingen:
Door
het stijgen van de magma ontstaat er een heleboel energie.
Deze
energie moet weg kunnen: de aardkorst. Door de energie die vrij komt ontstaan
er schokken: aardbevinkjes.
Verwarmde grond:
Doordat
de magma steeds meer omhoog komt, komt de magma ook dichter bij de aardkorst.
Magma is heel erg heet, dus hoe dichter bij de aardkorst, hoe heter de
aardkorst wordt.
Gas wolken:
Net
als zwavel zijn er ook andere gassen bijvoorbeeld: waterdamp, CO2,
SO2
en H2S. Dit allemaal bij elkaar gaat
niet altijd even goed; er kunnen gas explosies ontstaan.
Gevolgen
Ten
eerste zijn de gevolgen niet altijd negatief; lava ziet er namelijk wel heel
erg dodelijk uit, maar oude en verweerde lava is heel erg vruchtbaar. De lava
die zich over het land verspreid heeft, bevat namelijk veel mineralen en
planten hebben de mineralen van de lava nodig om goed te groeien. Gebieden met
vulkanische grond geven een hoge opbrengst van gewassen.
Verder zijn het eigenlijk alleen maar negatieve
gevolgen:
Pyroclastische stromen
(=gloedwolk): Een pyroclastische stroom of gloedwolk is een van de
meest verwoestende gevolgen van een vulkaanuitbarsting. Pyroclastische stromen
bestaan uit as, rotsen, gas en vaste of halfvloeibare lava. Ze hebben
temperaturen van tussen de 100 en 800°C en kunnen snelheden tot de 150 km/u
bereiken
Lahar (=modderstroom): Een lahar is een modderstroom van vulkanisch
materiaal zoals gestolde of brokken
gesmolte lava, puimsteen en vulkanische as. Lahars ontstaan doordat het
vulkanische materiaal, afkomstig van de vulkaanuitbarsting, vermengd met
regenwater of smeltwater van sneeuw raakt.
De snelheid van de lahar (tot meer dan 100 km/u) en de
kracht waarmee
de stroom vulkanisch materiaal naar beneden komt, is voldoende om
complete bossen, wijken en dorpen te vernietigen.
Asregen: Door de explosie worden stenen en as kilometers
hoog geworpen. Omdat het as flinterdun en licht is, wordt het zo hoog geworpen
dat het in de stratosfeer terecht komt. Eenmaal in de stratosfeer wordt de as,
door de sterke luchtstroom die hier staat, over grote afstanden door de
atmosfeer verplaatst. Uiteindelijk komt het weer naar het aardoppervlak terug,
dit gebeurt in de vorm van asregen. Dit kan zo hevig worden dat er een dorp of
stad onder een dikke laag van as komt te liggen. Een voorbeeld hiervan is
Pompei.
Vulkanisch as is niet giftig, maar het kan wel voor
ademhalingsproblemen zorgen bij mensen met bijvoorbeeld astma. Vulkanisch as
bestaat uit zeer kleine en scherpe stukjes gesteente, dat zo klein is dat het
bij het inademen tot in de longblaasjes kan dringen. Bij mensen die al
ademhalingsproblemen hebben kan het zelfs zoveel schade toebrengen dat het de
longfunctie kan wegnemen. Ook kan het profiel van de kleine deeltjes irritatie
en schade op het hoornvlies aanbrengen, hierdoor gaan mensen minder goed zien.
Als gevolg van de asregens kan de oogst in de wijde omgeving
worden vernietigd. Daarnaast worden de
akkers voor jaren onbruikbaar door schadelijke stoffen als zwavel.
Bovendien blijven de kleinste as deeltjes voor jaren lang in de atmosfeer en
word door de wind over de hele wereld verspreid. Dit kan voor spectaculaire
zonsopkomsten en zonsondergangen zorgen.
Hazard
management
Tijdens de uitbarsting van een vulkaan kan men eigenlijk niets
meer doen, maar voor dat een vulkaan
uitbarst bouwt men meestal stevigere huizen voor als er voortdurend as over de stad komt.
Ook maakt men buizen die het lava ergens anders heen sturen, dit
kan echter ook gegraven worden.
Vulkanologen houden voortdurend vulkanen in de gaten zodat, als de
vulkaan eruptie kenmerken weergeeft, mensen geëvacueerd kunnen worden. Dit doen
ze met onder andere warmte censoren en zwavelgehaltemeters.
Ook worden dieren en hun eieren geëvacueerd als de vulkaan ernstig
actief wordt.
Verder kan er bijna niets gedaan worden.
Klimaat
Grote uitbarstingen kunnen ook op het klimaat gevolgen hebben. Er
word dan namelijk veel vulkanisch materiaal in de lucht geworpen. Dat zijn dan
voornamelijk gassen zoals koolstofdioxide, waterdamp en zwaveldioxide. Uit het zwaveldioxide
ontstaan kleine zwaveldeeltjes die voor een hele lange periode in de atmosfeer
aanwezig kunnen blijven. Dat betekent dat deze zwaveldioxidedruppeltjes het
zonlicht weerkaatsen en gedeeltelijk absorberen, hierdoor is het maar een deel
van de zonnestralen dat de aarde bereikt. Gevolg is dan een tijdelijke
afkoeling van de planeet.
Nederland?
Zichtbaar
is er geen vulkaan, maar…
We
hebben hier in Nederland wel degelijk een vulkaan.
Er
is een dode vulkaan op de Waddenzee gevonden tussen Harlingen en Vlieland. De
vulkaan is ongeveer 1000 meter en heeft bij de voet een omtrek van enkele
kilometers. Dit is echter de uitspraak van de mensen die zeggen dat we wel een
vulkaan hebben, maar er is natuurlijk ook een groep die zegt dat we geen
vulkaan hebben. Zij die dit zeggen hebben als reden dat we er geen een kunnen
hebben want we liggen midden op de Euraziatischeplaat, we kunnen namelijk
alleen een vulkaan hebben als we op de rand van een plaat liggen. Zij hebben in
theorie echter geen gelijk want er bestaat nog altijd zoiets als een hotspot.
Ondanks
dat de vulkaan niet meer actief is, heeft hij 12000000 lang actieve jaren
achter de rug. Hij was in de late Jura (ongeveer 160 a 145 miljoen jaar
geleden, tijdens het tijdperk van de dinosaurussen).
Verder
straalt de vulkaan nog steeds warmte af, ook al is hij al heel lang niet meer
actief. De temperatuur rond de vulkaan is ongeveer 30 graden hoger dan de
gemiddelde temperatuur in de Wadden.
De Etna
De verre
geschiedenis: De vulkanische activiteit die leidde tot de vorming van de
Etna begon ongeveer 500.000 jaar geleden, door uitbarstingen op de zeebodem
voor de oude kustlijn van Sicilië. In het jaar 122 voor Christus vond een grote explosief
verlopende (plinische) uitbarsting plaats uit de kraters aan de top van de
vulkaan. Deze uitbarsting veroorzaakte zware asregens in het zuidoosten,
waaronder in de stad Catania, waardoor er vele daken ingestort zijn. Om de bevolking te laten helpen met de
wederopbouw van het dorp en als compensatie van het ongemak die deze
uitbarsting met zich meebracht, besloot de Romeinse regering dat de bevolking
van Catania tien jaar lang geen belasting hoefde te betalen.
Algemeen: De Etna ligt aan de oostkant van
het Italiaanse eiland Sicilië 37°44′N 15°0′O, in de provincie Catania en wordt
nog steeds gevormd door twee botsende platen. Hierdoor duikt de oceanische
korst van de Afrikaanse Plaat onder de Euraziatische Plaat.
Lokale naam: Mongibello, zo wordt de vulkaan
lokaal genoemd, dit stamt af van het Italiaanse woord monte en het Arabische woord gebel (betekent beide
‘berg’). De Italiaanse schrijver Leonardo Sciascia: “Hij lijkt op een ‘grote kat’
die rustig ligt te spinnen en zo nu en dan even wakker wordt”.
Bestaat uit:
·
Valle del Bove, grote kloof ontstaan door een uitbarsting
·
Krater Trifoglietto
·
Krater Mongibello
Verder: Het hoogste punt dat te bereiken
valt is bij de Osservatore op bijna 3.000 meter, dat in het kale ‘maanlandschap’
ligt en waar de zwavelgeur merkbaar wordt.
wist je dat…
De
grootste uitbarsting van de laatste honderd jaar in 2001 was, 24 dagen duurde
en vele gebouwen zoals de kabelbaan verwoestte?
De Vesuvius
De nachtmerrie van Pompeii: op 24 augustus 79 werd Pompeii
overweldigd door een enorme aardschok. Men dacht dat het niks ergs betekende
omdat ze aardschokken al aardig gewend waren en verscheidene dagen ervoor er
ook al een aantal geweest waren. Maar helaas hadden de mensen het mis, om
ongeveer 1 uur ‘s middag barstte de vulkaan met een enorm gedonder uit met een
enorme zuil van as en puimsteentjes. Het leek op een enorme verticale zwarte wolk,
die bovenaan horizontaal uitwaaierde en langzaam de zon verduisterde. Een half
uur later begon de wolk te vallen en het regende as en puimsteen op de stad,
tot 4 meter hoog. De puimstenen waren licht en niet meteen dodelijk, maar het
waren er wel heel erg veel. Veel inwoners konden vluchten, maar veel ook niet.
De meeste gingen hun huizen in, maar de daken hielden het gewicht van de as
niet, dus het as vulde de huizen. Het was zo fijn als stof dus mensen ademden
het in en stikten, omdat de longen zich vulden met as; andere mensen probeerden
te vluchten naar het strand. Hier lukte het de meesten om te vluchten met boten,
maar op een gegeven moment zouden de mensen op de boten het ook niet meer
overleven. Dus bleven de overige mensen achter op het strand. Ondertussen begon
de vulkaan echt uit te barsten; er kwam een pyroclastische stroom. Dit werd de
laatste mensen en dieren in de stad fataal. De hitte was ongeveer 500 graden Celsius,
hun dood was in een fractie van een seconde een feit. Door de poort van de stad
was het lava richting het strand gestroomd en daar werden de laatste
vluchtelingen gedood. Toen de stad opgegraven werd, zijn alle mensen die
omgekomen zijn als standbeelden gevonden; waaronder een slavin op het strand
tussen allemaal rijke mensen. We weten dat zij een slavin is geweest, omdat
haar botten helemaal versleten waren….
Algemeen: hij
ligt aan de westkust van Italië ten zuidoosten van Napels. De naam Vesuvius
stamt af van het Oskische woord ‘fesf’, wat rook betekent. De Vesuvius heeft
een doorsnede van 8 kilometer en is 1281 meter hoog. Hij ligt in de caldera van
de oudere super vulkaan, de Monte Somma. Deze caldera is ongeveer 18.300 jaar
geleden gevormd en ligt in zee.
Wetenswaardigheden
Wist je dat….
·
Het woord Vulkaan komt van de Romeinse god van het
vuur: Vulcanus?
Vulcanus is in de Romeinse mythologie de
god van vuur, de edelsmeden en de vulkanen. Het woord vulkaan is dus afgeleid
van deze god.
·
De vulkaan Olympus Mons op de planeet Mars, de
grootste vulkaan in ons zonnestelsel is? Hij is namelijk meer dan 20.000 meter
hoog!
·
Men de vulkanische vlakten op de maan ook wel zeeën
noemt?
Vroeger dacht men dat de reusachtige
vlakten op de maan zeeën waren. Nu weten we dat het donkere vulkanische vlakten
zijn.
·
De meeste van deze zeeën hebben een Latijnse naam,
o.a. Mare Frigoris, Mare Imbrium, …(Mare
= zee, Maria = zeeën)
·
Dat de Etna de grootste actieve vulkaan van Europa is?
De Etna ligt op het eiland Sicilië
(Italië) en is met een hoogte van 3.323 meter de hoogste actieve vulkaan van
Europa. De Elbroes ligt in de Grote Kaukasus en is hoger, maar niet meer
actief. De Etna is dus wel een actieve vulkaan, en heeft regelmatig grotere en
kleinere uitbarstingen en activiteit.
·
Een vulkaan die uitgedoofd is en nooit meer actief zal
worden een dode vulkaan wordt genoemd?
De aardkorst is dan zo dik geworden dat de
magma er niet meer doorheen kan branden.
·
Het oudste vulkaancentrum op een eiland gelegen is in
het gebied van Akrotiri?
Geologisch materiaal op vele plaatsen op
het eiland bevatten een groot aantal van gemineraliseerde zeeorganismen. De
koolstofdatering toont
aan dat de fossielen een ouderdom hebben
van tussen de 645.000 en 585.000 jaar v. Chr.!
Mening
Ik
vond het leuk om dit werkstuk te maken, omdat ik het onderwerp al erg
interessant vond. Verder voel ik me nietig ten op zichte van de natuur, vooral
bij vulkanen, omdat ze zo immens groot zijn en eigenlijk door een eruptie vele
rampen tegelijk kunnen veroorzaken. Van dit werkstuk heb ik onder andere
geleerd dat we in Nederland ook een vulkaan hebben en veel over de Etna en
Vesuvius.
Bronvermelding
·
www.romeinspompeii.net
·
www.kennislink.nl
·
www.wistjedat.net
·
www.mygreektrip.nl
·
http://dieren-natuur.infonu.nl
·
www.wikipedia.com
·
www.vulkanen.nl
·
www.geheugenvannederland.nl
·
www.vulkanisme.nl
·
http://members.home.nl
Geen opmerkingen:
Een reactie posten
Thank you all for your lovely comment! You've made my day <3